Çoğu insan psişik deneyimlere sahip olduklarını iddia eder. Arkadaşı telefon etmeden az önce, arkadaşı aklından geçmiştir; uçağın düşeceği içine doğmuş, bu uçağa binmemiş ve sonra da uçağın düştüğünü öğrenmiştir; çekilişte büyük ikramiyenin ona çıkacağını rüyasında görmüş ve sonra, büyük ikramiyeyi kazanmıştır.

Doğru olmasına karşın, bu deneyimler psişik yetenekler konusunda hiçbir şey kanıtlamaz. Bunlar, sadece aklımıza hükmeden tuhaf rastlantılardır. Çok daha sık olarak, arkadaşımızı düşündüğümüzü; fakat ondan haber almadığımızı, bir uçağın düşeceğine inandığımızı; fakat düşmediğini, piyangodan ikramiye çıkacağını düşlediğimizi ve bunun (yine) tatlı bir düşten başka bir şey olmadığını unuturuz. Bu iddia edilen olağandışı algılamaların birçok çeşiti vardır:

TELEPATÎ: Bir başkasının duygu ve düşüncelerini psişik olarak bilme

GÎZDEYİ: Bilinmeyen bir nesne ya da olayın psişik olarak ayırdmda olma

ÖNSEZİ: Gelecekteki olayları psişik olarak bilme GERIBILIŞ: Geçmişteki olayları psişik olarak bilme

PSİKOMETRİ
Bir nesnenin geçmişini öğrenebilme yeteneği
Anekdotlar, bu algılamaların bilimsel kanıtlan olarak yeterli değildir. Gereksinilen, rastlantı olasılığını dışlayan kontrollü deneysel sınamalardır. Bu olayları kapsayan kontrollü deneyler, 1929’dan başlayarak Dr. Joseph B. Rhine, eşi ve birlikte çalıştıkları Louisa tarafından yürütüldü. Rhine’lar, meslektaşlan Cari Zener tarafından tasarlanmış 153 kart kullandılar.

Her kartta, beş geometrik şekilden biri bulunmaktadır: bir haç, bir yıldız, bir çember, dalgalı çizgiler ve bir kare. Beş kartın her birini kullanarak, 25 kartlık bir Zener destesi oluşturulur. Rhine, bir deneğin, duyulara ilişkin herhangi bir temaslan olmadan kartların üzerindeki simgeleri doğru bir biçimde bilip bilemeyeceğini belirlemeye çalıştı. Sırası gelmişken söyleyelim, Rhine duyu dışı algılama (ESP) ve parapsikoloji terimlerini ortaya atan kişidir.
İşte, bu desteyi kullanarak yürütülen kartlan tahmin etme deneylerinin bazılarının tanımlamaları. İlk üçü, gizdeyiyi sınamak içindir.

Bir önceki yazımız olan DİŞİ KEÇİ’NİN KALBİ başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.