“Aşağıdaki tablo Naval Observatory, Washington D. C., U. S. A. tarafından hazırlanarak ABD hükümetince yaymlanan Nautical Almanac’taki ortalama zaman (Mean Time=MT) esasına göre düzenlenmiştir. (K10, 56). Bu tablodaki bir değer yeryüzünün bütün boylamlarda aym olan gerçek güneş doğuş saatini gösterir. Güneş doğuş zamam sadece enlem ile belli bir ay ve güne göre değişmektedir. Örneğin İstanbul’un enlemi 41 dereceye yakındır. O halde 01 Şubat’ta güneş doğuşu için ortalama zaman sabah 7. ll’dir. 08 Şubat’ta 7. 04,15 Şubat’ta ise 6. 56’dır.

 
Bunlar ortalama zaman (Mean Time) olup duvardaki saat (Clock Time) değerine ulaşmak için önce, yaz saati uygulaması var ise bu tablodaki değerlere bir saat ilave edilmelidir.

 
Duvar saati değerini bulmak için ikinci bir ayar daha gereklidir. Örneğin Türkiye için Memleket saat ayarı 30 derece boylama göredir. Yani Türkiye’nin her bir boylamında, 30 derece boylamındaki saat uygulanır. Duvar saatleri buna göre ayarlıdır. Oysa güneş, 29 derece boylamlı bir şehirde, 30 derece boylamlı bir yere nazaran daha batıda olduğundan 4 dakika sonra doğacaktır. 30 Derecece boylamın batısında veya doğusunda olan yerlerde bir zaman farkı olmalıdır. İstanbul 28 derece 57 dakika doğu boylamında olup, 30’a göre 1 derece 3 dakika veya 63 / 60=1.05 derece daha batıda olduğundan 1.05 x 4 dakika=4.2 dakika bu değerlere eklenmelidir. İstanbul enlemi 41 alınırsa 1 Ocakta güneş doğuşu duvar saatinde 7. 25+4=7. 29 olarak görünmelidir.

 
Aradaki değerler doğrusal bir bölme çarpma işlemi ile bulunabilir. Örneğin 35 nolu enlem değerleri, 31 enlem değerlerine 41 ile 31. enlem değerleri arasındaki farkın (3531)/(4131)=0.    40’nın ilavesi ile bulunabilir. 5 ocaktaki bir değer de 1 ile 8 ocaktaki değerler üzerinden aynı şekilde hesaplanabilir. Sonuçta hata payı yaklaşık +  3 dakikadan fazla olmayacaktır. Aym tablo Güney yarım küre için de kullanılabilir. Ancak tablodaki ay ve günlere 6 ay ilave edilmelidir. Örneğin güney yarım kürede 31 enlemli bir noktada, 1 Temmuzda güneş 6. 58 de doğmaktadır. 1 ocak değerleri, 1 Temmuz değerleri gibi alınmalıdır.”

 
PLANET SAATLERİ Güneş Doğuşu Ortalama Zamanları (Saat ve Dakikalar)

 
Kuzey Enlemleri (Derece)
Aylar Günler    31    41    51
Ocak 0107    6. 58    7. 25    8.04
0815    6. 59    7. 25    8.03
1623    6. 59    7.23    7. 57
2431    6. 57    7.19    7.49
Şubat 0107    6. 52    7.11    7. 38
0814    6. 48    7.04    7. 27
1521    6.42    6. 56    7.14
2229    6. 35    6. 46    7. 01
Mart 0107    6. 28    6.35    6.46
0815    6.19    6.24    6. 31
1623    6. 09    6.12    6.13
2431    6. 00    5. 58    5. 55
Nisan 0107    5. 50    5.44    5. 37
0814    5. 41    5. 33    5.22
1522    5. 33    5. 22    5. 06
2330    5. 23    5.09    4. 50
Mayıs 0107    5.16    4. 59    4.34
0815    5.10    4. 50    4.22
1623    5.04    4. 41    4.09
2431    5. 00    4. 35    3. 58
Haziran 0107    4. 58    4. 31    3. 51
0814    4. 55    4. 29    3. 46
1522    4.55    4. 26    3.44
2330    4. 57    4. 28    3.46
Temmuz 0107    4. 59    4. 31    3.49
0815    5.03    4. 35    3.54
1623    5. 07    4. 41    4.02
2431    5.11    4. 47    4.13
Ağustos 0107    5.16    4.55    4.16
0815    5. 20    5.02    4.34
1623    5. 26    5.10    4. 47
2431    5. 31    5.17    4.59

Kuzey Enlemleri (Derece)
Aylar    Günler    31    41    51
Eylül    0107    5. 36    5.26    5.12
0814    5. 39    5. 33    5.23
1522    5.44    5. 39    5.34
2330    5. 48    5. 48    5. 46
Ekim    0107    5.53    5. 56    6. 00
0815    5. 58    6.03    6.11
1623    6.03    6.12    6.24
2431    6.09    6. 21    6. 38
Kasım    0107    6.12    6. 31    6. 51
0814    6. 21    6. 38    7.04
1522    6.26    6. 47    7.16
2330    6. 34    6. 56    7. 29
Aralık    0107    6.40    7.05    7. 41
0815    6. 46    7.12    7. 50
1623    6. 51    7.18    7. 57
2431    6. 55    7. 23    8. 02

Bir önceki yazımız olan Kartların Yayılması başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.