Eğer kilo vermek istiyorsanız ve davranış biçiminizi uygun bir kilo verme yöntemini seçecek kadar anladığınızı düşünüyorsanız, bir yöntemi seçtiğiniz ve kullandığınız her sefer bu anlayışı sınıyorsunuz. Eğer kilo verirseniz, davranış biçiminizi anlayışınız tamdır. Şayet kilo kaybetmezseniz başlangıçtaki anlayışınızın yetersiz olduğunu kabul etmek zorundasınız.

Bu örnekte vücudunuz hakkında nasıl hissettiğinizi, yiyeceklerin varlığı ve yokluğu karşısında nasıl davrandığınızı, hangi sıklıkla eksersiz yaptığınızı, vb. gözlemlediniz. Eğer genel anlayışınız ya da hipoteziniz doğru ise, hangi kilo verme yönteminin (kendi kendinize diyet yapmak, kendi kendinize diyet ve eksersiz yapmak, düzenli olarak toplanan bir grubun üyesi olarak diyet yapmak, doktorunuz tarafından izlenen bir planı kullanarak diyet yapmak gibi) bu davranış biçimine en uygun olduğunu ve en büyük olasılıkla kilo vermenize yardımcı olacağını öngörebilmelisiniz: Seçilen bir yöntemi kullanarak kilo vermeye gerçekten giriştiğiniz zaman bir DENEY yapıyorsunuz.

Eğer deneyinizin sonucu öngördüğünüz gibi değilse (sadece kilo vermediniz, kilo aldınız!), o zaman kendiniz hakkındaki genel anlayışınız ya da HİPOTEZİNİZ açıkça yetersizdir ve yeniden kurulmalı veya GÖZDEN GEÇİRİLEREK DÜZELTİLMİŞ HİPOTEZ olarak yeniden kullanılmalıdır.

Eğer sonuç ÖNGÖRÜLEN gibi ise bu HİPOTEZİNİZİN geçerliliğini destekler (fakat kanıtlamaz). Farklı bir yöntemi kullanarak da kilo vermiş olabilirsiniz. Bilim insanlarının, hipotez kurulurken yapılan her türlü varsayımın ayırdında olabilmek için çok çaba harcamaları önemlidir. Eğer bu varsayımlar geçerli değilse, deney hipotezin geçerli bir sınamasını sağlamayabilir. İlk örnekte kedi köpeği kovalıyor olabilirdi… İkincisinde, hamile olduğunun farkında olmayan bir kadın, diyet sırasında hamileliğinin sonucu olarak kilo alabilirdi.

Bilim insanlarının hipotezleri sınamasının başka bir yolu, gerçek yaşamdan söyledikleri ile uyumlu, önceden var olan (fakat kendilerince henüz bilinmeyen) örnekler aramaktır. Örneğin, eğer Disney World’e gidip, kaldığınız bir hafta boyunca her gün öğleden sonra kısa bir yağmur yağdığını gözlediyseniz, sadece ertesi gün öğleden sonra kısa bir sağanağı öngörmez, yerel gazetede geçmiş aylann hava raporlarını da inceleyerek yıl boyunca her gün öğleden sonra kısa bir yağış olduğu hipotezini değerlendirebilirdiniz. Eğer araştırmanız günlerce süren bir kuraklık dalgasını gösteriyorsa hipotez buna göre yeniden gözden geçirilmelidir.

Bilim insanları, böylece hipotezleri iki biçimde değerlendirir: Hipotez tarafından öngörülen yeni durumları arayarak ve hipoteze uyan önceki örnekleri bulmaya çalışarak.

Bu değerlendirme yöntemlerini kullanmak için hiç yılmadan ve sürekli olarak yollar tasarlamak profesyonel bilim insanlarının ya da bilimsel usavurumu kullandığını iddia eden herkesin sorumluluğudur. Eger bunu yapmazlarsa, yanlış inançlara saplanıp kalma tehlikesi vardır.

Bir önceki yazımız olan DİŞİ KEÇİ’NİN KALBİ başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

Leave a comment