Çağın yeni ruhu, anlamak, neden sonuç ilişkisini akılcı bir yolla dile getirmek ve meydana gelen bir şeyin mekaniğini tam anlamıyla açıklamaktı. Bu kitapta geniş yer vererek sözünü ettiğim mekanik dünya görüşü doğdu ve modern yaşamın hemen her yanına değindi.

Fakat Yahudi Hıristiyan dünya görüşünün bireyin her yönünü ve yaşamının her düzeyini tutarlı bir şekilde toparlayarak elde ettiği başarıyı mekanik dünya görüşü elde edemedi. Başarısızlığı, en başta bilinci açıklayamamasıyla ya da onun tanımını bile yapamamasıyla başladı. Amerikalı filozof Law rence Cahoone’m, “üç öldürücü ikilik” özneyle nesnenin ayrılması (zihin ve beden, içsel ve dışsal), bireyle ilişkilerinin ayrılması, insan kültürünün dünyasıyla biyofiziksel işlemlerin doğal dünyasının ayrılması diye adlandırdığı özellik yüzünden çok yıprandı.2 Mekanik dünya görüşü bize şeyleri açıklayan bir bilimle onlan şimdiye dek olmamış bir şekilde sömüren teknolojiyi başanyla vermiştir, fakat bunların bedeli insan yaşamının her düzeyinde yaşanan yabancılaşmadır.

Bu “üç öldürücü ikilik” bizi bilinçli insanlar olarak kendimizle (bedenlerimiz, geçmiş ve geleceğimiz) ötekiler veya doğanın dünyası ve gerçekler arasında nasıl bir bağ kuracağımız konusunda şüphede bıraktı. Bu sorulan çözmeye çalışırken, psikolojimiz, felsefemiz ve dinimiz zıt karşıt kutuplara yönelerek parçalandı. Bu çağ ile ilgili Yeats şöyle der: “Her şey dağılıyor, merkez artık şeyleri bir arada tutamaz bir halde.”

Zihinle bedenin veya içselle dışsalın birbirinden aynl ması aşırı uçta bir öznellik (nesnesiz bir dünya) ve aşırı uçta bir nesnellik (öznesiz bir dünya) ikiliğinin doğmasına neden oldu. İdealim, bu yüzden maddenin gerçekliğini veya önemini yadsıdı ve her şeyi zihne indirgedi. Öte yandan materyalizm zihnin gerçekliğini ve önemini yadsıdı ve her şeyi maddeye indirgedi. Freud içsel olanın gerçek ve ulaşılabilir, dışsal olanın ise bir yansımadan ibaret olduğunu varsaydı. Mistisizmin bir çok kolu bu görüşü benimsedi. Örneğin dünya Maya’nın, yanılsamanın peçesidir. Diğer bir uçta davranışçılık dışsal olanın gerçek olduğunu varsaydı fakat onun içselle olan ilişkisini yadsıdı, ruhsuz psikoloji haline geldi.

Bireyle ilişkilerinin birbirinden ayrılması, bir yandan abartılı bir bireyciliğe; diğer yandan da bireylerin anlamı veya önemini yadsıyıp insanların sadece ilişkileri üzerinde yoğunlaşan Marksizm benzeri zorlama bir toplulukçuluğa yol açtı.

Kültürle doğanın birbirlerinden ayrılması hem her çeşit göreceliğe (olgusal, ahlâksal, estetik ve tinsel değer yargıları) hem de dogmalara ve aşırı köktendinciliğe yol açtı.

Bir önceki yazımız olan Akrep Burcu Erkeği Kadını Özellikleri başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.