İkinci Dalga uygarlığında yetişmiş olanlarımız, kuramlarımızı bu şekilde düşünmekte zorlanırız. Bir hastanenin tıbbi fonksiyonlarının yanı sıra ekonomik fonksiyonlara sahip olduğunu, bir okulun eğitim kurumu olmasının yanı sıra politik etkilerinin bulunduğunu düşünmek bize yabancıdır; veya bir şirketin güçlü ekonomi dışı etkilerinin olabileceğini kabullenmek! Yakın zamanda emekliye ayrılan bir İkinci Dalga düşünce tarzı temsilcisi II. Henry Ford, şöyle vurguluyor: “Bir şirket, toplumun ekonomik ihtiyaçlarına hizmet etmek üzere tasarlanmış ve uzmanlaşmış bir araçtır; iş operasyonlarıyla ilgisi olmayan sosyal ihtiyaçlara hizmet edecek şekilde donatılmamıştır.” Ama Ford ve diğer İkinci Dalga savunucuları üretim organizasyonunun yeniden tanımlanmasına direnirken, aslında birçok firma hem sözlerini hem de politikalarını değiştiriyorlar.

Halkla ilişkiler ve söz sanatları genellikle gerçek değişimin yerini tutabilir. Yeni bir sosyal sorumluluk çağını ilan eden gösterişli tanıtım broşürleri, genellikle soyguncu baron kimliğinin gizlenmesi için etkili bir kamuflajdır. Yine de, temelde bir “paradigma değişimi” şirketin yapısının, hedeflerinin ve sorumluluklarının yeniden belirlenmesini getirir. Bu değişimin işaretleri sayısızdır.

Örneğin, önde gelen bir petrol şirketi olan Amoco, şöyle belirtiyor: “Birçok unsuru aynı anda düşünüyoruz ve bunlar arasında fiziksel çevreye ve kamu tesislerine yapılan etkiler de var… Tabii yerel iş şartları ve özellikle de azınlıklar üzerinde yapılan etkiler de.” Amoco, ekonomik endişeleri en önde tutmaya devam ediyor ama başka unsurları da dikkate alıyor.

Bir birleşme teklifi olayında, önde gelen bir Amerikan bilgisayar üreticisi olan Control Data Corporation’ın yetkilileri, sadece finansal endişeleri değil, tüm ilgili unsurları da dikkate aldıklarını belirtiyorlar; birleşmenin sosyal etkileri ve çalışanlar üzerindeki etkiler dahil. Diğer şirketler varoşlara kaymaya çalı
şırken, Control Data kasıtlı olarak yeni tesislerini Washington, St. Paul ve Minneapolis gibi şehirlerin merkezlerine yakın yerlerde kurarak, azınlıklara iş sağlama ve şehir merkezlerini canlandırma amaçlarına sadık kaldı.

Bir önceki yazımız olan Akrep Burcu Ağustos Yorumu başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.