HZ Isanın ölümünden yaklaşık 40 yıl sonra (vahiydeki 42 ay bu olsa gerek), tapınak MS: 70 yılında yıkıldı. Kudüs M.O. 3000 tarihînden itibaren yerleyim yeriydi. İlk ismi Tann’nın Kurduğu Yer anlamına gelen URUŞALİMdir. İlk defa bir Arap kavmi olan Kenanlılar tarafından kurulmuştur. Tevratın Tanak (Peygamberler ve diğer kitalarda) kısmında bu sim 669 defa geçmesine rağmen Hz. Musaya verilmiş olan gerçek Tcvrat-Tora kısmında bu yerin kutsal bir şehir olduğu hiç geçmemektedir Tel Aviv Ünlversitetl’nde, araştırmacı Avraham Tal ve Moş Florentln’in yaptığı yeni bir araştırmaya göre. Kudüs adının geçmemeatnin sebebi Tevratta. Kudüs ten ziyade Gerizim Dağının kutsal yer olarak görülmesidir

Büyük İsrail Devletini kuran Hz. Davut M.ö. 993 yıbnda bu •dm alıp başkent yapmıştır. Yeni başkentin ismi Huzur Şehri ânlamma gelen YERUŞALİM (MüslUmanlarca KUDÜS -Kutsal Yer olarak anılır) olarak değiştirilmiştir. Hz Davut.

yeni bagkongıç Tann için bir lapınak-mabet yapmak lalemi?, fakat bunu oftlu Hz. Süleyman geçdJ#tin Mi Tapınağın intası vrdı mm sürdü. H Musa zamanından Yahudikrin vanlannda taıdıgı. içinde On Emirtn ve Tevratın bir nOs has bulunan kutsal AHİT SANDIĞI artık sabi! bir yere, bu iki boamla tapınağın -Kattanım Kutsalı botumüm konur.

KUDÜS TARİHİ

• MÖ 1800: Ycvuslular Kudüsün etrafını çevreleyen duvarlar Ördü.

• MÖ 993: Davud Kudüsü fethedip İsrail Kralllğınm başkenti yaptı.

• MÖ 967: İsrail Kralı Süleyman Birinci Tapınağı inşa ettirdi.

– MÖ 606 – MÖ 586: Babîlliler Kudüs’e Uç aşamalı sefer düzenleyip şehri yıktı Nebukadnezar

• M.0.586 a Süleyman Mabedi m yaktı.

• MÖ 537: Büyük Kiros, İsrailogulUnmn Babil Sürgü-nU’nden Kudüs’e dönüp Tapmağı tekrar inşa etmelerine izin verdi.

• MÖ 516: İkinci Tapınak I. Dariusun hükümdarlığının altıncı yılıda tamamlandı.

• MÖ 458:1800 Yahudi Ezra önderliğinde Babil’den ayrıldı.

• MÖ 332: Büyük İskender liderliğinde Helenistik dönem başladı.

• MÖ 313: Kudüs Ptolemaios I Soter liderliğindeki Mısırın hakimiyetine geçti.

• MÖ 175 – MÖ 165: Antiochus Epiphanes Kudüsü yağmalayıp Kudüs Tapınağını bir Zeus tapınağına dönüştürdü.

• MÖ 167 – MÖ 164: Makkabi ayaklanması

• MÖ 1651 Makkabller Kudüs’ü geri aldı ve Tapmağı pullardan arındırdı

• MÖ 134: VİL Antiochu şehri fethedip yönetimini John Hyıcanusa bıraktı.

• MÖ 63: Cnaeu Pompeius Magnus liderliğinde Roma Kudüsü fethetti.

MÖ 37: Romanın uydu krallığının başkenti seçilen Kudüs’ün başına Hirodes alandı.

• MÖ 1 Tapmak Dağrtu genişleten Hirodes Kudüs Tapınağının olduğu yere Herod Tapınağı inşa tirdi.

• 6 Kudüs’ün içinde bulunduğu Yahudiye Roma eyaleti oldu.

• 33: İsa çarmıha gerildi

• 66-73: Birinci Yahudi-Roma savaşı

• 70 Trtus Kudüsü kuşattı. Tapmağı 9 Av gönü yıktı

• 132-135: Hadrianus Bar Kohba ayaklanmasını bastırıp Kudüsü geri aldı..

• 614: Şahrbaraz generalliğindeki Pers İmparatorluğu orduları Kudüs’ü aldı. Ordu Holy Sepulchre Kilisesini yaktı.

• 629; Bizans İmparatoru Herakleios Kudüs’ü geri aldı.

• 638: Kudüs Halife Ömer’in liderliğindeki Müslüman-lann eline geçti.

687-491 Abdolmelik tarafından Kubbet-Qs-Sahra inşa edildi

• 715: Emcvilcr Mesdd-i Aksa’yı inşa etti.

• 1099: Birinci Haçlı seferi sonucu Kudüsteki Müslüman ve Yahudilcr kılıçtan geçirildi. Kubbet-üs-Sahra kiliseye çevrildi.

• 1141: Yehuda Halevl şehri ziyaret etti.

• 1165: Rambam şehri ziyaret etti.

• 1173: TudeUlı Bonemin şehri ziyaret em.

• 1187: Selahaddln EyyuM şehri Haçblaıdan.

Yahudikre İskan hakkı verdi Kubbet-üsîahr# lekrar camiye çevirdi.

• 1517: Yavuz Sultan Selim Kudüsü Osmanlı himaye sine kaili.

• 1844: Ok nUfus sayımı: 7120 Yahudi, 5760 Müslüman.

3390 Hıristiyan.

• 1917 Edmund Alknby genrrollıgindeki Ingiliz ordusu tarafından Kudüs Ingilterenin himayesine geçli.

• 29 Kasım 1947: Birleşmiş MiUetier Paylaşan Planınca

Kudüs uluslararası bölge ilan cdildL

• 1948-199 1948 Arap-İsraıl Savaşı

• 5-11 Haziran 1967: Altı Gön Savaşı 7 Haziran: Kudüsün tamamı İsrail’in eline geçti.

Bu şehir ve tapınak artık Yahudller İçin son derece kutsal bir kent olmuştur. Yahudikrin bağımsızlık sembolleri olmuştur. Bundan sonra Yahudi tarihi demek, bir ölçüde Kudüs ve tapmakla bağlantılı olmuştur. Bu tarihten sonra önemli birçok Tevrat metni, devamlı bir şekilde, düşmanlarının saldırısıyla, Kudüs’ün ve tapınağın yıkılıp, Yahudilerin sürgün edilmesi ve arkasından tekrar Yahudikrin Vaad Edilmiş Topraklara dönüp. Kudüs ve tapmağı kurmalarından bahseder. En önemli Tevrat bölümlerinden Yeşaya, Yeremya. Daniel, Hczekıel ve Yeremya peygamberlerin kitaplarında bu konular işlenir. Bu istilaların sebebi de, Yahudilerin Tann Yahve-nin dinin ‘ k edip putperestliğe sapmalarına basanır. Kudüs ve Tapınağın ilk yıkımı M.O. 586 yılında Babil Kralı Nebukadncssar tarafından gerçekleştiriliyor. MS. 537 yılında Pers Kralı Koreş (Cyrus), Babil Krallığını yıkınca, Yahudiler tekrar Kudüse dönüp Upınağı MS. 515 yıİında tekrar kurarlar. İUd istila M.O 169 yılmda Sdeucid İmparatoru Knfa Antiochus tarafından gerekle Bu istilada büyük yıkan ve sorgun olmadı vc aç buçuk yıl ürdu. Ikınd büyük yıkım MS 70 yılmda oldu. Kudüs ve tapınak tam anlamıyla yıkılıp Yahudiler dünyanın doıt bir yanına sürgün edildiler. Böylece uzun vıllar Roma v Bizans hâkimiyeti altında kalırlar. Biram İmparator Costantın zamanında MS 3131 Hıristiyanlığı kabul edince. Kudüs bir Hıristiyan şehrine dönüşür. Tapmağın bulunduğu yere MS 326 yılında. Kutsal Defin Kilisesi kurular. MS 6I4tcSaanilerin elinde kısı bir süre kalsa da, teknr Bizans geri ahr. MS 63S Hz. Ömer Bizanslılan yenerek Kudüsü frthrder. Yalnız bu tKhin çok farklı bir yOnü vardır.

Kudüs ilk kez kan dökülmeden, yakılıp yıkılmadan, kendiliğinden teslim olmuş ve böylece yakılıp yıkılmamıştır. Yeni sahipleri ilk kez yedi halkm kanını dökmez. Hatta Hz. Ömer bütün din mensuplarını kapsayacak şekilde, şehrin ana kapısına Lailahe illallah İbrahim Halilullah yazdırdığı söylenir. Tapmağın bulunduğu yere onor bir cami (Omer camıma vı kubbeÜ). daha sonra Emcvi Halifesi Malik İbcı Mervan zamanında MS 691 yılında. Kutsal Kayanın (Hz. Muham-medin miraca üzerinden yükseldiğine inanılan kaya) üzerine ikinci bir mesdd yapıldı (Kubbctüs Sahra-altın kubbeli).57 Günümüzde bu mescidler. Mescidi Aksa ismiyle anılır. Haçlılar MS 1099 yılında tekrar şehri geri alıp, bu kiliseyi tekrar kurup 90 yıl şehri ellerinde tutarlar. Şehir yine korkunç bir katliama sahne olur MS 1187 da şehir tekrar Müslümanların eline geçer. 1917 yılına da Filistinin İngiliz hakimiyetine geçmesine rağmen Kudüsün Müslüman egemenliği değişmez. Kudüs 1967 savaşında tekrar Yahudilerin dine geçer. Kudus 700 yıl kadar (2012 ye kadar) Yahudi hakimiyetinde ve 1240 yıl kadar Müslümanların dinde kalmıştır. Möddi Aksa ise 900 yıl kadar Yahudi mabedi olarak kaldığı halde, 1280 yıkfcr bir Müslüman mabedidir. İşin aslı görüldüğü gibi şimdi bir bölgede eskiden birilerinin oturmuş olması, daha sorv ralan bu bölgeler üzerinde ilk sahiplerin haklan olduğunu İddia etmek ne dcrece doğru olur? Bu durumda Türkler Anadoluyu, AvrupalIlar ABD, Kanada, Meksika, Brezilya va difttr yerleri erk etmeleri gerekir veya -bu topraklan Tann bU, verdi dlve orada yüzyıllardır oturanları yenndtn yurdundan etmeli dünyada naal bir kargaşa doğurur bjr dttfO-nUıı. Vaad Topraklar. Seçilmiş İrk diyerek babanın mirasına haksız yere konmaya çalışmak yerine. İBRAHİMIN DİĞER ÇOCUKLARININ DA BU MİRASTA HAKKI OLDUĞUNU GERÇEĞİNE saygılı olalım ve bu topraklar Örerinde hep beraber vaşamanın yollarını arayalım Daha öncede de belirttiğimiz gibi Incilde Tapınağın tekrar kurulacağının aksine, yıkılacağı yazmaktadır. Tabi Tevrattaki kehanetleri bu güne yoran Yahudiler için. Tapmağı yeniden kurmak Önemli bir hfdc&eridir. Süleyman Mabedinin (Tapmak) inşaatının başlamasındaki törende kurban edilecek benekalr kırıl düveler, ABDde Missisipili Cylde Lott tarafından urun çabalarla yetlşttrilmoye başlandı. 3. tapmağın inşaatının kullanılacak 4, 5 tonluk temel taşı, daha Oncckl dönümlerde temin edildiği Alafi Ailesinin arazisinden çıkanlıp l lulda- Ka-puı çevresine konmak üzere hazırda beklemekte. Mescidi Aksanın altı yıllardır köstebek gibi oyuldu. Yıkılması için yapay bir deprem oluşturulmak için müsaid ortam kollamaktadırlar.

21 Ağustos 1969 günü Michael Dennis Rohan isimli AvustralyalI bir Hıristiyanın El Aksa Camiinde yangın çıkarmasının arkasından 25 EylUl 1969 tarihinde kurulan İslam Konferansı ÖrgütünUn (İKO) kurulmuştur. Tapmakın üçüncü inşası için özri çaba içerisinde otan gruplardan birisi Mcscıd-i AksaVı havaya uçurmaya kalkışmıştı. 1960>de Mabed İnan-blan olarak bilinen bir Yahudi Örgütü üyesi ürerinde 70 kilo patlayıcı fle Mesdd-i Akraya girmeyi başarmış ve çeşitli uranlarda böyle girişimler gerçekleştirmişlerdir. Kudüs yaptığım ziyarette bu saldırılardan arda kalan malzemeleri Meadd-4 Aksa da sergilendiğini görmüştüm.

biran yazan. Hıristiyanların çoğunun İsayı Tarartun Tapı-ınki olarak gordugu. Yahudilerin. Tanntun Mesihini kabul etmemekle anlatmalı halkı olma vasfau kaybettiklerini bu nedenle Yeni Kudas vrc Yeni Tapmak semai ve ruhsal olacağını söyleyerek, kehanetlerden Tapmak hakkında çıkardığı sonucu okuyalım;

İsrailin kurulması ile yeni Tapuıakm kurulması arasında bağlantı kuran herhangi bir kehanet yoktur. Bu durumu yeni Tapmak! savunanlar bile kabul etmektedirler. Bı nedenle Mesihin dönmesinden önce Tapmak Etegında bir tapmak kurulmasuun bir gereği yoktur.

Ancak. Incilin Vahiy Bölümünün Yorumu kitabının 69-71. sayfalarında, C. MandlgalJn, her ne kadar açık bir delil bu-lamasa da, bu yoruma yine bir itirazı var. Tevratta İsrail’e yönelik henüz tam gerçekleşmemi? birçok vaadlcri var. Ne oldu Tanrı vaadlcri unuttu mu. ya da iptal mi etti? Bazı yorumcuların dediği gibi İsraille olan vaadler kilise döneminde ruhsal olarak gerçekleşti deyip es geçemeyiz. Diyerek yine Babfl dönüşüne ait olan Hezekiel 41-43 bölümünü karat olarak sunuyor. Çünkü böyle olması gerekiyor, çünkü Merih çeldiğinde o tapınağa girecekmiş. Böylece tapınağın yeniden inşa edileceğini savunuyor. Biz Vahiy kitabında Merih gelecek ve tapınağa girecek diye bir ibare göremedik. Vahiy kitabı gökteki tapmaktan ve Kudüsün de gökten ineceğinden bahseder. Açıkça yeryüzündeki bir tapınak bahsetmez.

10-Jl-Sonra melek beni Ruhun yönetiminde, büyük ve yüksek bir dağa götürdü. Ondan bana, gökten, Tannnın yanından men ve Onun görkemiyle ışıldayan kutsal kenti Kudüsü gösterdi.

Z?- e tapmak girmedim. Çünkü gücü her feye yeten R- Tam ve Kmxk hnhn tmpmağubr(Damei-21)

Bunlar İsrailin meşruiyeti için zorlama yorumlardır.

Bir önceki yazımız olan Kahve falında uçak başlıklı makalemizde falda bozuk para, falda jeton görmek ve Kahve falında jilet hakkında bilgiler verilmektedir.